Gözəllik

 

Bu gün biz nələri gözəl hesab edirik?! Bunu anlamaq üçün tarixə nəzər salmalıyıq. 150 milyon il əvvəl dinozavrlar dünyada dominatlıq edirdilər. Bir anlıq hündür və nəhəng canlıları təsəvvür etdinizsə, nəzərlərinizi bir qədər aşağı, dinozavrların ayaqlarının altına gətirin. Məhz elə burada bizim əcdadlarımızı, siçana bənzər balaca məməliləri tapmaq olar, onlar dinozavrlardan gizlənərək vaxtlarını keçirir, sağ qalmaq uğrunda mübarizə aparırdılar. Bu canlıların dünyanı qavraması olduqca məhdud idi. Yalnız iki rəngi seçə bilirdilər: qırmızı və göy.  

Həm də onlar daha yaxşı görən yırtıcılardan qaçmaq üçün gecələr ayıq olur və daima ətrafı  sağdan sola, yuxarıdan aşağı gözdən keçirirdilər. Bu da bizim bu gün kvadrat və düzbucaqlı fiqurlarına meylimizi izah edən sadə səbəb hesab oluna bilər. 

Əlbəttə ki, vizual gözəllik görmə əsasındadır. Bizim görmə qabiliyyətimiz  təkamül keçib, çünki bu, bizə sağ qalmağa kömək edib.

Dinozavrlar yoxa çıxdıqdan sonra bizim əcdadlarımız gizlənməyi dayandırıb işığa çıxdılar və vaxt keçdikcə onların gözləri göyqurşağının bu gün bizə bəlli olan bütün rənglərini seyr edərək təkmilləşdi. Və bu gün bizi vizual olaraq cəlb edən çox şey əcdadlarımıza sağ qalmağa kömək edən şeylərdir. Məsələn, çiçəklərdən bitkinin meyvə verə biləcəyi siqnalını alırıq. Su mənbələri qida bolluğuna işarədir. Sığınacaq yerləri isə yırtıcılardan qaçmaq üçün pənah yeri idi. Biz hələ də ilkin insanların təkamül etdiyi yerləri xatırladan peyzajları bəyənirik.

2 rəssam (Aleksandr Melamid və Vitali Komar) 1990-cı illərdə 14 müxtəlif ölkədə ən arzu olunan rəsm əsərini tapmaq üçün sorğu keçirdi. Sorğu zamanı insanlara aşağıdakı suallar verilirdi:

Siz mənzərə yoxsa qapalı yerlərin rəsmlərini görmək istəyərdiniz?

Verilən mənzərə şəkillərindən hansı diqqətinizi daha çox çəkir?

Rəsmlərdəki insanların çılpaq, yarı-çılpaq yoxsa geyimdə olmasını tərcih edirsiniz?

Sorğu nəticələri 4 ölkədə belə görünür: 

(Digər ölkələrin sorğu nəticələrinə (insanların ən çox xoşladığı və xoşlamadığı rəsm əsərləri) bu saytdan baxa bilərsiniz)

Çində ən sevilən rəsm əsəri

Sorğuya görə ABŞ-da ən sevilən rəsm əsəri belədir. 

Bu da Türkiyə 

Rusiyada isə bu

Buna bəzən Afrikan Savanna hipotezi deyilir, çünki savannaların bu cür xüsusiyyətləri var:

Mavi səma, bir növ sığınmaq üçün qayalıq, geniş bir su hövzəsi yaxınlığında yetişən yeyilə bilən bitki.

Belə çıxır ki, biz son dərəcədə banal (qeyri-orijinal) məxluqlarıq. Gözəlliyin bir hissəsi sadəcə yaşamaq arzusudur.