Stendal Psixoloji tarixi roman - Qırmızı və Qara

 

Əsərin adı artıq bizə nəsə deməyə çalışır: qırmızı (hərb, siyasət, müharibə) və qara ( din, keşişlik, tərki-dünyalıq)

 Uşaqlıqdan ana qayğısından məhrum olmuş, sevgisizlikdən əziyyət çəkən, idealı Napoleon olan Jülyen Sorel (əsərin baş qəhrəmanı) bu iki seçim (qırmızı və qara) arasında gedib gəlir. Ambisiyalı və burjuaziyada özünə yer tapmaq istəyən bu gənc kilsə xadimi olmaq istəsə də, tanrıya inanmır, dini sadəcə məqsədə nail olmaq üçün vasitə kimi görür. O, məqsədlərinə çatmaq üçün hər cür yola hazırdır, hətta o dövrdə fransız kişiləri arasında yüksək mövqeyə nail olmaq üçün varlı qadınların məşuqu olmaq kimi addımdan çəkinmir. O, özündən yaşca böyük xanım Renalın qəlbini qazanmağa nail olur, sonda isə anlayır ki, yalnızca onu sevib. Xanım Renaldan sonra Matilda ilə eşq macərası yaşayır. Stendal hər iki sevgi hekayəsində aşiqlərin ruh halını, psixoloji vəziyyətini oxucu üçün aydın təsvir edib.

Əsərin sonuna qədər Jülyenin edama məhkum olunacağına inanmırdım. Xeyrin şər üzərində qələbəsinə o qədər alışmışam ki. Jülyen xeyir qüvvə deyildi bəlkə?!

Düzdür, o, ambisiyaları uğrunda hər addıma əl atırdı, xanım Renalı öldürməyə cəhd etmişdi. Lakin bütün bunlar onun tamamilə mənfi obraz olduğunu deməyə əsas vermir. Kifayət qədər savadlı idi, kitab oxumağı sevən, xəyalpərəst Jülyen latın dilini öyrənmiş, İncili əzbərdən bilirdi. Ən hürkütücü ambisiyalarında belə sevgiyə susayırdı. Ehtiyacı olan yeganə şeyin sevgi olduğunu isə çox gec, edama məhkum olanda anladı. 

Ümid edirəm, siz də mənim kimi kitabı karandaşla oxuyanlardansınız. Kitabdan bəzi seçmələri təqdim edirəm: 

*Məgər əyanın evində yaşayan biri olaraq, siz hersoqa de Kastrinin d`Alambera və Russo barədə dediyi məşhur ifadəni bilmirsiniz: hər şey barədə fikirləri var, amma ciblərində min eküləri yoxdur.

*Oğlanı ən çox narahat edən şey bu adamın olduqca mömin və eyni anda azadlıq düşkünü olması idi.

*Nəzakət- oğlan öz-özünə deyirdi- ədəbsiz hərəkətlərlə qarşılaşanda yaranan qıcıqlanmanı içində dəf etməkdən başqa bir şey deyil.

*Əzizim, etiraf  eləmək lazımdır ki, sevgi həyati bir təsadüfdür, amma bu təsadüflə ancaq böyük ürəklər üzləşə bilər.

Sevgililər, rəssam Rene Magritte (1928)